اثر اسید سالیسیلیک و متیل جاسمونات بر القای مقاومت در گندم به بیماری بلایت خوشه

بیماری بلایت خوشه گندم یک بیماری ویرانگر در بسیاری از مناطق جهان و ایران به شمار می رود. این بیماری سبب خسارت کمی، کیفی و آلودگی محصول به زهرابه های قارچی می گردد. عمده ترین عامل قارچی بیماری بلایت خوشه گونه fusarium graminearum schwabe با فرم جنسی gibberella zeae می باشد. تحقیقات وسیعی برای مدیریت این بیماری از طریق بکارگیری ارقام مقاوم و متحمل، استفاده از قارچ کش ها و ارائه سیستم های پیش آگاهی انجام شده است، در حالی که این مبارزات چندان موفق آمیز نبوده است. در سال های اخیر استفاده از مواد شیمیایی القاکننده که سبب فعال سازی مکانیزم های دفاعی گیاه قبل از رویارویی با بیمارگر شده و همچنین خطرات زیست محیطی کمی نیز دارند مورد توجه قرار گرفته است. در این مطالعه اثر اسیدسالیسیلیک و متیل جاسمونات در القاء مقاومت گندم آلوده به بیمای فوزاریوز، در دو آزمایش مجزا به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در شرایط گلخانه مورد برسی قرار گرفت. در این پژوهش از رقم گندم تجن استفاده شد. در آزمایش نخست تیمارهای آزمایشی شامل غلظت های 200، 400 و 600 پی پی ام اسیدسالیسیلیک به همراه شاهد (گیاه بیمار) در نظر گرفته شد. میزان تغییرات آنزیم های پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز، گایاکول پراکسیداز و فنل کل در تیمارهای اسید سالیسیلیک و مقایسه آنها با گیاهان شاهد نشان داد که بیشترین میزان فعالیت آنزیمی مربوط به کاربرد 400 پی پی ام اسید سالیسیلیک می باشد. میزان تغییرات ژن های دخیل در مقاومت در کاربرد غلظت های مختلف اسید سالیسیلیک و در بازه های زمانی با استفاده از تکنیک real time –pcr مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آنالیز بیان ژن نشان داد که بیشترین افزایش بیان ژن های β- 1,3- glucanase و oxalate oxidase نسبت به شاهد بیمار در تیمار اسید سالیسیلیک با غلظت 400 پی پی ام می باشد. آزمایش دوم نیز شامل غلظت های 200، 400 و 600 پی پی ام متیل جاسمونات به همراه شاهد بیمار به کار برده شد. نتایج این آزمون نشان داد که بیشترین میزان افزایش آنزیم های مورد ارزیابی مربوط به غلظت 600 پی پی ام متیل جاسمونات بوده و بیشترین افزایش بیان ژن β- 1,3- glucanase و oxalate oxidase نیز مربوط به همین غلظت تعیین گردید. با توجه به نتایج به دست آمده در این تحقیق چنین می توان نتیجه گرفت که ترکیبات استفاده شده در این آزمون می توانند به عنوان القاء کنندگان مقاومت در گیاهان علیه بیماری های گیاهی در راستای رسیدن به کشاورزی پایدار و کاهش مصرف سموم شیمیایی مورد استفاده قرار گیرند. واژگان کلیدی: اسید سالیسیلیک، متیل جاسمونات، بیان ژن های مقاومت، بلایت خوشه گندم، القای مقاومت، fusarium graminerum